Kreowanie tożsamości regionalnej oraz lokalnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych (ze szczególnym uwzględnieniem Żuław i Powiśla)/Aleksandra Paprot-Wielopolska
Żuławy i Powiśle to regiony wchodzące w skład Ziem Zachodnich i Północnych, które zostały przyłączone do Polski po II wojnie światowej. Przed 1945 r. zamieszkiwała je ludność pochodzenia niemieckiego, holenderskiego i polskiego. Wytworzyła ona tradycje i kulturę będącą wynikiem doświadczenia ludzi zmagających się z żywiołem wody w delcie Wisły. Po 1945 r. ludność rodzima została wysiedlona, a jej miejsce zajęli osadnicy z południowo-wschodnich obszarów Polski, z Kresów Wschodnich, Ukraińcy przesiedleni w ramach akcji „Wisła”, a także reemigranci i repatrianci.
W okresie PRL-u władze prowadziły działania mające na celu budowanie wspólnoty oraz integrację mieszkańców Żuław i Powiśla na poziomie narodowym. Dopiero po 1989 r. został dostrzeżony problem braku emocjonalnej więzi ludzi z regionem. Dotychczas niewielu badaczy poruszało temat identyfikacji mieszkańców z Żuławami i Powiślem, integracji społecznej oraz tworzenia nowych tradycji w czasach współczesnych. Dlatego zbadałam, porównałam i opisałam zjawiska kreowania tożsamości mieszkańców obu regionów odnosząc się m.in. do istniejących polityk kulturalnych, strategii tożsamościowych obejmujących narracje o przeszłości oraz aktywności społeczności lokalnych.
W moich badaniach wykazałam, że różnego rodzaju instytucje wpływają na: sposób tworzenia związku z regionem i rodzaje aktywności społecznej mieszkańców Żuław i Powiśla. Dla zobrazowania tego założenia wykorzystam metody badań jakościowych (pogłębione wywiady swobodne ukierunkowane przeprowadziłam wśród przedstawicieli samorządów lokalnych, instytucji kultury, stowarzyszeń i organizacji oraz wśród liderów społeczności lokalnych) i ilościowych (ankiety), które przedstawiają punkt widzenia instytucji i mieszkańców. Wyniki tych badań porównałam z wynikami uzyskanymi w tzw. „punktach kontrolnych na Warmii (powiat braniewski) i na Mazurach (powiat olecki).
Podczas badań ważną rolę odgrywała perspektywa autoetnograficzna polegająca na analizie własnych refleksji i doświadczeń jako badaczki Ziem Zachodnich i Północnych. Jest to związane z moim „zanurzeniem” w terenie. Pochodzę z Żuław, jestem wnuczką osadników, którzy przybyli na te tereny po 1945 r., od dziesięciu lat prowadzę badania w regionie pochodzenia, a od 2013 r. jestem wiceprezeską Stowarzyszenia „Kochamy Żuławy”. Dlatego analizowałam też moją pozycję jako badaczki w kontekście praktykowania „antropologii u siebie” (anthropology at home) oraz antropologii zaangażowanej.
Wyniki moich badań zostały opublikowane w kilku artykułach oraz ukażą się w lipcu 2018 r. w autorskiej monografii naukowej Żuławy i Powiśle. Kreowanie tożsamości lokalnych i regionalnych po 1989 roku nakładem Wydawnictwa Naukowego Scholar.
Projekt sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/11/N/HS3/04781; okres realizacji: 2014–2018.
