Energetyzując świat: STS i antropologia ku społecznym studiom nad nowymi energiami
(OPUS NCN 2017/25/B/HS6/00880)
Kierownik projektu: dr hab. Aleksandra Lis-Plesińska, prof. UAM
Zespół badawczy: dr Rafał Szymanowski, dr Agata Hummel, Victor Vargas, Maja Zwiślak, Witold Krzemiński
Okres realizacji: 2018-2023
Budżet projektu: 444 458,00 PLN
Coraz więcej krajów, regionów, społeczności i firm na całym świecie szuka alternatywnych, nieopartych na paliwach kopalnych, metod wytwarzania energii elektrycznej. Rozwój alternatywnych źródeł energii najczęściej kojarzymy z naukami ścisłymi i inżynieryjnymi, które bezpośrednio biorą udział w tworzenie nowych technologie. Energia elektryczna, oraz sposoby jej pozyskiwania, wytwarzania, dystrybucji i konsumpcji, jest jednak równocześnie uwikłana w struktury władzy, kształtuje systemy polityczne, a także nasze codzienne praktyki.
Projekt ma na celu zaproponowanie podejścia teoretyczno-metodologicznego, które pozwoli na ujęcie i zbadanie politycznego i społecznego charakteru wytwarzania energii elektrycznej. Szczególnie interesuje nas oddolne (regionalne czy wspólnotowe) organizowanie wytwarzania i konsumpcji energii elektrycznej. Badacze chcą dowiedzieć się, (1) w jaki sposób wytwarzane są nowe infrastruktury dla produkcji i konsumpcji energii elektrycznej przez aktorów, którzy zajmują różne miejsce w relacji do państwa i rynku, (2) jakie znaczenie ma energia elektryczna dla zaangażowanych aktorów, (3) jak nowe infrastruktury produkcji i konsumpcji energii elektrycznej są umiejscowione w relacji do państwa, rynku oraz innych struktur władzy?
W badaniu zastosowana zostanie metoda studium przypadku oparta na etnografii, wywiadach pogłębionych i analizie dokumentów, ugruntowana zarówno w tradycji badań antropologicznych, jak i STS. Trzy wybrane przypadki zostały zidentyfikowane jako obszary dobrze reprezentujące aktualne wyzwania związane z tworzeniem nowych infrastruktur energetycznych: (1) energetyka prosumencka w Polsce; (2) energetyka słoneczna w Mendozie w Argentynie; (3) rozwój elektromobilności w Polsce. Zastosowane zostaną takie metody zbierania i analizy danych, jak: (1) analiza dokumentów; (2) analiza mediów; (3) wywiady eksperckie; (4) badania etnograficzne (5) warsztaty partycypacyjne. Przypadki analizowana będą zarówno oddzielnie, jak i porównawczo, w celu dostarczenia jak najpełniejszej odpowiedzi na pytania badawcze.
Wyniki projektu przyczynią się do opracowania nowych narzędzi metodologicznych i teoretycznych, wykorzystujących szeroki dorobek nauk społecznych, przede wszystkim antropologii i studiów nad nauką i technologią. Poprzez połączenie krytycznej perspektywy antropologicznej oraz metodologicznej zainteresowania materialnością technologii w STS, projekt będzie mieć istotne znaczenie dla kształtującego się międzydyscyplinarnego pola społecznych studiów nad energią.
