Inkluzywne przejście na mobilność elektryczną (ITEM)
Kierownik projektu: dr hab. Aleksandra Lis-Plesińska, prof. UAM
Zespół badawczy: dr Rafał Szymanowski, dr Marek Jaskólski, dr Filip Schmidt, Zuzanna Jezierska, Magdalena Szemioth, Piotr Drygas, Maria Lompe
Strona internetowa: https://www.itemresearch.org/
Okres realizacji: 2021-2023
Budżet projektu: 1 220 365,00 Euro, w tym 127 620,00 Euro (UAM), 118 986,00 Euro (Heksagon)
Rozwój elektromobilności dostarcza europejskim miastom pozytywnych skutków środowiskowych i ekonomicznych. Jednakże, nie wiadomo jeszcze, czy próby te oraz ich skutki będą społecznie sprawiedliwe w zakresie dystrybucji korzyści, uwzględnienia potrzeb konkretnych grup społecznych, oraz zaangażowania poszczególnych podmiotów w procesy decyzyjne. Proponowany projekt badawczy ma na celu to zbadać z perspektywy gospodarstw domowych oraz polityki miejskiej, oraz włączyć różne podmioty w rozwój elektromobilności w czterech miastach: Poznaniu, Utrechcie, Oslo oraz Bristolu. Projekt zbada nierówności występujące na poziomie gospodarstw w odniesieniu do potrzeb, dostępnych środków, możliwości i procesu podejmowania decyzji, oraz dostępu do codziennej mobilności. Ponadto, w projekcie zostaną poddane analizie sposób i zakres, w jakim polityki związane z rozwojem elektromobilności biorą pod uwagę dystrubucję, partycypację oraz uznanie jako trzy wyznaczniki sprawiedliwości społecznej.
Problem sprawiedliwości w odniesieniu do rozwoju elektromobilności zazwyczaj postrzegany jest jako drugorzędny. Na przykład, programy badawcze, które zajmują się szerszym wpływem przejścia na transport zeroemisyjny i angażują w badania szerokie grono interesariuszy skupiają się raczej na “społecznej akceptacji” oraz „społecznej gotowości” technologii, a nie na sprawiedliwości społecznej. Niektóre miejskie działania, zwłaszcza te w Wielkiej Brytanii, nakierowane są na wyrównywanie dostępu do środków poprzez zapewnienie wsparcia tym, którzy nie mogą skorzystać z hojnych grantów rządowych na rozwój domowych stacji ładowania. O ile zgadzamy się z tym, że sprawiedliwość dystrybucyjna jest istotna, jednak uważamy, że rozwój elektromobilności może również skorzystać z lepszego zrozumienia innych wymiarów sprawiedliwości:
- Sprawiedliwości proceduralnej: charakteru procesu decyzyjnego oraz jakości rządzenia, poziomu uczestnictwa w procesie oraz wpływu jaki na ten proces mają uczestnicy; oraz
- Sprawiedliwości jako uznania: uznanie i szacunek dla potrzeb, wartości, pojęć, możliwości i zwyczajów grup zaangażowanych w proces podejmowania decyzji oraz rządzenia.
Proponowany projekt opiera się na założeniu, że tylko dzięki kompleksowemu podejściu do zagadnienia sprawiedliwości społecznej można przeciwdziałać wykluczaniu poszczególnych grup społecznych i miejsc geograficznych z rozwoju elektromobilności. Takie zintegrowane podejście, naszym zdaniem, pozwoli uniknąć pojawiającym się sprzecznościom w kierunkach rozwoju transportu. Na przykład w Norwegii odkryto, że polityka rozwoju elektromobilności promująca prywatne auta elektryczne może być sprzeczna z celami miejskiej politykami rozwoju transportu publicznego, jakimi są: podniesienie długości życia, poprawa zdrowia publicznego i bezpieczeństwa poprzez odejście od transportu prywatnego.
Dzięki ścisłej współpracy z twórcami polityk oraz dostarczycielami usług mobilności, proponowany projekt podda analizie różne środki transportu, indywidualne i współdzielone, pod kątem trzech wymiarów sprawiedliwości społecznej: dystrybutywnej, proceduralnej oraz uznania, oraz porówna proces rozwoju elektromobilności w Oslo, Utrechcie, Bristolu i Poznaniu. Celem projektu jest wprowadzenie zmiany w politykach oraz usługach elektromobilności w przestrzeni miejskiej, ich implementacji i realizacji, po to, aby ścieżki rozwoju elektromobilności były nie tylko krótsze, ale też bardziej sprawiedliwe.
Projekt ma na celu osiągnięcie następujących efektów: ITEM pogłębi wśród twórców polityk oraz dostawców usług zrozumienie powodów i sposobów rozwoju elektromobilności na poziomie gospodarstw domowych w czterech badanych miastach oraz poza nimi, a także pozwoli ustalić wpływ rozwoju elektromobilności na ogólne praktyki mobilności i codzienną aktywność. ITEM stworzy przestrzeń dla przeformułowania pytań dotyczących tworzenia polityki w celu jak najskuteczniejszej adopcji elektromobilności. ITEM chce wnieść wkład do poszerzenia dostępności rozwiązań elektromobilnych dla grup oraz obszarów zaniedbanych. Metodologia tworzenia scenariuszy opracowana dla Oslo i Poznania zostanie udostępniona jako narzędzie w formie raportu roboczego. ITEM wzmocni oraz poszerzy sieci aktorów zaangażowanych w tworzenie polityk rozwoju elektromobilności oraz zarządzanie tym obszarem w badanych miastach.
Inclusive Transition towards Electric Mobility, ITEM
European cities’ attempts to accelerate the electric mobility (EM) transition are generating environmental benefits and enhancing economic viability. Unclear is how socially just these attempts and their outcomes are in terms of who benefits (distribution), whose needs are considered (recognition), and who gets to decide and how (participation). The proposed research will advance inclusive EM transitions on the urban scale through a dual perspective on households and urban policy. It will examine inequalities in households’ EM-related needs, capabilities, decision-making, accessibility and everyday mobility. It will also analyse how and to what extent EM policies take the aforementioned distribution, procedure (participation) and recognition dimensions into account. It will finally co-produce understandings of how urban and transport planning goals regarding sustainability and accessibility can be strengthened through inclusive EM transition processes.
Questions of justice in EM tend to be seen as of secondary importance, as even research programmes which do consider the wider impacts of the transition of transport to zero-carbon and seek to involve a range of stakeholders, are focused more on “social acceptance and societal readiness” rather than social justice. Occasionally, there is consideration of the equity of EM policy, such as a multiplicity of projects in the UK which seek to provide for those who cannot benefit from generous government grants supporting home charging of electric cars.
Distributional justice is important, but the EM transition will also benefit from an understanding of the relevance of the other two aspects of social justice:
- Procedural justice: the nature of decision making and governance, including the level of participation, inclusiveness, and influence participants can wield; and
- Justice as recognition: acknowledgment of and respect for the needs, values, understandings, capabilities and customs of groups involved in, or affected by, decision making and governance.
Without a comprehensive understanding of all three aspects of social justice, the EM transition could disadvantage, fail to recognise, or exclude from decision-making certain groups and geographical areas, thus reducing the accessibility and mobility benefits of EM for society. For example, in Norway, EM policies promoting private electric automobility can be in conflict with urban transport policies designed to improve liveability, health and safety through a transition away from private automobility.
In close collaboration with policymakers and mobility service providers, the project will consider shared and owned/leased electric cars, E-bikes and E-scooters, comparing transition processes in Oslo, Utrecht, Bristol and Poznan. Ultimately, the project aims to bring about a shift in how EM policies and services at the urban scale are developed, implemented and delivered, so that urban EM transition pathways are not only accelerated but also become as inclusive as possible.
The project is anticipated to generate the following kinds of impacts: ITEM will enhance understandings among policymakers and service providers in the four case-study cities and beyond about how and why resident households adopt EM or refrain from doing so, and what the implications are for their mobility practices and everyday activities. ITEM will open up a space for a reframing of policy questions about how best to support EM take-up. ITEM seeks to contribute to wider availability of EM for groups or areas that have so remained underserviced.
The scenario methodology developed and applied to Oslo and Poznań will be made available as a tool in a working paper. ITEM will strengthen and expand networks of actors who are involved in EM policy and governance in the case-study cities.
