26 stycznia 2024
Obraz autorstwa Freepik

Seminarium 30.01.2024 / Spisy mieszkańców jako narzędzia upowszechniania kategorii rasowych i etniczności / Łukasz Kaczmarek

26 stycznia 2024 | Karolina Dziubata

Zapraszamy na seminarium naukowe z udziałem dr Łukasza Kaczmarka, które odbędzie się 30 stycznia o godz. 09:30 w sali 2.122.

Spisy mieszkańców jako narzędzia upowszechniania kategorii rasowych i etniczności

W trakcie swoich badań między innymi śledziłem rozwój urasowiania kategorii stosowanych przez przedstawicieli kultury publicznej w spisach powszechnych w byłych koloniach brytyjskich (na Jamajce, w USA, na Fidżi, w Irlandii i w samej Wielkiej Brytanii). Interesuje mnie także to, w jaki sposób odnoszą się do nich osoby opisywane (najczęściej uczestniczące w formie „samospisu”).

Na tej podstawie twierdzę, że spisy, zobowiązując wszystkich dorosłych obywateli do udziału w nich oraz do zrozumienia i zgodnego z instrukcjami udzielania odpowiedzi na pytania, przyczyniły się do upowszechnienia mniej lub bardziej refleksyjnego stosowania kategorii rasowych w codziennym życiu społeczeństw. Dyskusje na temat tych kategorii i analizy wyników spisów powszechnych dodatkowo przyczyniły się do upowszechnienia używania tych terminów w języku kultury publicznej, z którego w dużej mierze zostały zapożyczone, wpływając także na język polityki, prawa, literatury, nauki i edukacji. Osoby opisywane, dla których źródłem wiedzy był świat wyobraźni tworzony przez elity intelektualne i administrację, szybko przyswoili sobie ten język i zaczęli opisywać siebie w kategoriach rasy, klasy czy przynależności etnicznej określonych przez państwo. Mniej lub bardziej chętnie włączyli te koncepcje do repertuaru swoich tożsamości i wyobrażeń na temat kulturowego Innego oraz wyobrażeń o statusach społecznych.

Efekty tego są i były widoczne nie tylko w zmieniającej się wizji społeczeństwa, ale także w sposobach działania i oddziaływania maszynerii administracji państwowej. Metody gromadzenia danych przez indagowanie jednostek są jednocześnie metodami narzucania terminologii, sposobów myślenia i rozważania rzeczywistości. W rezultacie, prawie 100 lat po obaleniu koncepcji rasy jako szkodliwego, nienaukowego wyobrażenia, w niektórych społeczeństwach najbardziej doświadczonych przez rasizm, dane na temat rasy są nadal gromadzone i analizowane w różnych kontekstach społeczno-ekonomicznych, nie tylko przez instytucje państwa, ale także przez wpływowe organizacje finansowe (np. Bank Światowy).