Ruchome modernizacje. Wpływ autostrady A2 na lokalne krajobrazy kulturowe/Agata Stanisz i Waldemar Kuligowski
Projekt Ruchome modernizacje. Wpływ Autostrady A2 na lokalne krajobrazy kulturowe realizowany był w latach 2014-2016. Jego efektem jest polifoniczna publikacja książkowa pt. Ruchome modernizacje. Między Autostradą Wolności a „starą dwójką” autorstwa Agaty Stanisz oraz Waldemara Kuligowskiego. W badania oraz inne działania wspierające projekt zaangażowane były 33 osoby – studenci, doktoranci i doktorzy z IEiAK UAM oraz innych polskich ośrodków etnologicznych i antropologicznych, zawodowi: fotograf oraz reportażyści radiowi.
Zasadniczym celem projektu był opis, interpretacja i ocena procesu modernizacji związanej z budową autostrady A2 w kontekście Polski lokalnej. Przyświecało mu założenie, iż polska modernizacja nie jest procesem zakończonym oraz że w momencie, w którym projekt był tworzony, jej ważnym etapem stała się rozbudowa wielkiej infrastruktury drogowej mająca zaświadczać o pełnej transformacji Polski w kraj nowoczesny i zachodnioeuropejski. Prace badawcze na rzecz projektu został zrealizowane w 23 miejscowościach położonych między autostradą A2 a DK92 na odcinku pomiędzy Świeckiem a Nowym Tomyślem.
Idea projektu a także kończąca go publikacja lokują się w nurcie road studies. Nurt ten skupia się na badaniach „krajobrazów w ruchu”, czyli przepływu ludzi, towarów, znaczeń itp. w przestrzeniach współczesnych systemów komunikacyjnych. Obejmuje też różne typy krajobrazów kulturowych: od wiejskich dróg, zintegrowanych z krajobrazem, po gigantyczne węzły komunikacyjne i autostrady z ich inwazyjną i monumentalną infrastrukturą. W efekcie zastosowanych metodologii etnografii wielomiejscowej oraz mobilnej możliwe stało się
- zaobserwowanie bezpośrednich i pośrednich powiązań między otwarciem w 2011 roku autostrady A2 na odcinku Świecko-Nowy Tomyśl a społeczno- kulturowymi zmianami zachodzącymi w miejscowościach położonych przy DK92, zwłaszcza w kontekście szeroko rozumianego krajobrazu kulturowego;
- zidentyfikowanie dynamiki oddolnych strategii ekonomicznych przedsiębranych przez lokalne społeczności a także wewnętrznych powiazań i sprzężeń miedzy narodowymi i międzynarodowymi ideologiami rozwojowymi i modernizacyjnymi a działaniami (administracyjnymi, inwestycyjnymi, lobbingowymi) samorządów lokalnych;
- analiza wpływu polskiego dyskursu modernizacyjnego ostatnich lat oraz „orientacji na Zachód” na dyskursy lokalnych autorytetów, przedsiębiorców oraz tzw. zwykłych mieszkańców; wyłonienie narracji o modernizacji ulokalnionej z wielu perspektyw: lokalnych autorytetów, przedsiębiorców, mieszkańców, turystów oraz innych grup społecznych stale przepływających przez badany przez nas teren (np. kierowców ciągników siodłowych, emigrantów, robotników drogowych).
- uchwycenie korelacji między modernizacją technokratyczną a społeczną, a także przemian struktur przestrzennych oraz sposobów ich doświadczania przez mieszkańców modernizowanych obszarów.
