Antropologia tira i reżimy mobilności. Kulturowy wymiar logistyki i drogowego transportu towarowego/Agata Stanisz
Badania dotyczące reżimów mobilności i logistyki prowadzę od 2011 roku. Mieszczą się one w nurcie road studies, antropologii ekonomicznej, antropologii mobilności oraz antropologii rzeczy. Z perspektywy metodologicznej są to badania wielomiejscowe i mobilne – w większości przypadków realizuję je współwykonując 3-4 tygodniowe międzynarodowe trasy wraz z kierowcami ciągników siodłowych (trasy przebiegają przez obszar takich krajów jak Niemcy, Dania, Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja). Towarzyszę także kierowcom tirów pracującym na terenie Polski lub przez nią przejeżdżającym. Prowadzę badania w dużych centrach obsługi transportu dalekobieżnego: na parkingach przyautostradowych, niemieckich autohoffach czy francuskich aire’ach. Obserwuję i współuczestniczę w transporcie bardzo różnych towarów (płodów rolnych, półfabrykatów, opakowań, wszelkiego rodzaju żywności, złomu, przedmiotów gotowych do sprzedaży hurtowej i detalicznej, tzw. ADR-ów, konstrukcji lub urządzeń wielkogabarytowych, drewna, roślin itd.). Współpracuję z pracownikami centrów logistycznych i spedycji, zarówno niskiego jak i średniego szczebla. Uczestniczę w internetowym życiu społecznościowym kierowców, dyspozytorów, stowarzyszeń działających na rzecz drogowego transportu towarowego. Śledzę ogólnoeuropejskie i polskie dyskursy polityczno-gospodarcze bezpośrednio powiązane z transportem, rozbudową i budową infrastruktury drogowej. Wdrażam się w liczne regulacje prawne i przyglądam się temu, w jaki sposób są aplikowane i jakie jest ich znaczenie w kontekście przepływu rzeczy, idei i ludzi na europejskich drogach. Obserwuję bieżące wydarzenia, które wpływają na oddolne wykonawstwo przewozu dalekobieżnego, np. problemy polskich przewoźników generowane przez wprowadzenie płac minimalnych dla kierowców w Niemczech czy Francji; lokacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów; otwarcie magazynów Amazon w Polsce wykorzystujące jej strategiczne dla logistyki położenie; kryzys uchodźczy i blokowanie portu w Calais; tzw. polsko-rosyjska wojna transportowa; konflikt rosyjsko-ukraiński. Uczestniczę w kongresach, spotkaniach i targach polskich firm transportowych. Dzięki przemieszczaniu się wraz z kierowcami tirów mam okazję obserwować oddolność ogólnoeuropejskiej ekonomii – z perspektywy jej produkcji (bywam w hutach, przetwórniach, fabrykach, magazynach, stalowniach, na budowach i fermach, gdzie pracują głównie emigranci). Wykorzystuję też możliwości prowadzenia badań na miejscu – w okolicach Poznania, gdzie eksploruję przydrożne ekonomie, których działanie jest uzależnione od reżimów mobilności i samej logistyki.
Na bazie tego projektu powstał m.in. multimedialny projekt internetowy Transportodrone. Jest to publikacja zawierająca notatki terenowe – tekstowe, fotograficzne, kartograficzne i dźwiękowe. O projekcie tym, zwłaszcza jego akustemologicznym wymiarze, można poczytać na portalu Sounds of Europe – Field recordings, trucks and an anthropologist.
Badania prowadzone wśród kierowców opisuję też w kilku artykułach:
Tractor unit acoustemology. Sounds of a dwelling on the road, “Mobile Culture Studies. The Journal” 2017, vol.3, pp. 53-76. DOI 10.25364/08.3:2017.1.4.
