Rekonstrukcja nagrobka Prof. dry hab. Bożeny Stelmachowskiej

RSukcesem zakończyła się rekonstrukcja nagrobka naszej przedwojennej absolwentki i pracowniczki – Profesory dry hab. Bożeny Stelmachowskiej, który znajduje się na Cmentarzu Górczyńskim (kwatera IVP, rz. 2, m. 17).

Prof. B. Stelmachowska zmarła 21.11.1956 w Toruniu. Staraniem dry Wandy Brzeskiej (jej partnerki oraz towarzyszki życia naukowego i osobistego) pochowana została w Poznaniu. 21.10.1957 na cmentarzu odbyła się uroczystość odsłonięcia nagrobka, którego najważniejszym elementem była rzeźba dłuta kaszubskiego rzeźbiarza Żoka (informacja na podstawie archiwalnego wycinka z „Głosu Wielkopolskiego” z dn. 19.10.1957 nr 249). Cały nagrobek był drewniany, istniał na cmentarzu do przełomu lat 80 i 90. XX w. W roku 2007 lub 2008 wspólnie z dr Joanną Jessą podjęłyśmy pierwsze działania mające na celu odnowienie nagrobka i tym samym godne upamiętnienie Prof. B. Stelmachowskiej. W administracji cmentarza dowiedziałyśmy się, że w grobie pochowane zostały członkinie rodziny Thielmannów, która była daleką rodziną W. Brzeskiej. Jedna z osób tam pochowanych – Izabella Thielmann (1922-2014) była wnuczką Erazma Brzeskiego, którego bratem był Józef Julian Brzeski – ojciec Wandy Brzeskiej. Nie udało się wówczas skontaktować z rodziną Thielmannów, zatem sprawa na kilka lat ucichła.

W 2018 roku ponowiłam zatem próbę odnowienia grobu, udając się do administracji cmentarza (obecny zarządca to inna firma niż w roku 2007), tym razem nie była wymagana zgoda od osób opiekujących się grobem. Cały czas sprawę wspierała rodzina Stelmachowskich, mieszkająca w Warszawie. We wrześniu 2019 r. podczas 95. Walnego Zgromadzenia Delegatów PTL w Poznaniu – prezes Oddziału PTL w Gdańsku oraz dyrektor Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowa – Mirosław Kuklik, przekazał rzeźbę. Był to Chrystus Frasobliwy autorstwa kaszubskiego artysty Piotra Golli. Rekonstrukcji kapliczki podjął się poznański artysta Piotr Perzyński.

Środki finansowe potrzebne do zrekonstruowania całości nagrobka przekazali: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Prorektora Prof. UAM dr hab. Beata Mikołajczyk, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu – Rektor Prof. dr hab. Andrzej Tretyn oraz  Zarządy Oddziałów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Toruniu i Poznaniu.

Wsparcie dla idei upamiętnienia Prof. B. Stelmachowskiej przez cały czas okazywały Prof. UAM dr hab. Edyta Głowacka-Sobiech oraz dr hab. Iwona Chmura-Rutkowska z Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM – inicjatorki projektu „Pierwsze uczone Uniwersytetu Poznańskiego”, Paulina Dawid – studentka pedagogiki i etnologii oraz autorka pracy licencjackiej poświęconej Prof. B. Stelmachowskiej, Dorota Mazurczak z Muzeum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Piotr Józefiak z Archiwum UAM, Jarosław Matysiak – kierownik Archiwum PAN Oddział w Poznaniu oraz Rafał Kleśta-Nawrocki z Oddziału PTL w Toruniu i z Katedry Etnologii i Antropologii Kulturowej UMK .

Widniejący na nagrobku fragment wiersza „Twej światłości niegasnącej / Twej melodii nieustannej / Kwiatów na niebiańskiej łące / Za przyczyną Marii Panny / I radosne zmartwychwstanie” jest autorstwa Wandy Brzeskiej.

Anna Weronika Brzezińska