Wszyscy jesteśmy migrantami. (Od)zyskiwanie pamięci migracyjnej

– Dużo wyjeżdżało, dużo! – toczy się opowieść nad paczką kabanosów i sokiem porzeczkowym w chłodnej kuchni. – Jedni za chlebem, a inni, żeby nie iść do carskiego wojska. Na wiele lat. Więc uciekali tam, do Ameryki. Wtenczas była taka umowa z księdzem. Wypisywał człowiekowi akt zgonu, w księgach figurowało i już go nie szukali. Bo nie żył. (fragment reportażu Michaliny Januszewskiej Przejściowe zaćmienie)

Książka podsumowuje projekt (od)zyskiwania naszej własnej zbiorowej pamięci migracyjnej, jest opowieścią o nas jako migrantach. Składają się na nią migawki z wystawy „Wszyscy jesteśmy migrantami. Listy polskich emigrantów z Ameryki z końca XIX wieku”, eseje o XIX-wiecznych zamorskich migracjach i współczesności potomków polskich imigrantów w Stanach Zjednoczonych i Brazylii oraz reportaże napisane na podstawie badań terenowych zrealizowanych przez studentki i studentów Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM, którzy wcielili się w spóźnionych o 125 lat listonoszy, wyruszając do wiosek pochodzenia emigrantów w poszukiwaniu adresatów zatrzymanych przez cenzurę listów. Czy osoby noszące nazwiska z kopert wciąż żyją pod wskazanymi adresami i czy żyje w nich pamięć o emigrantach? Czy zamorskie migracje sprzed ponad wieku miały znaczący wpływ na losy krewnych? Czy podzielone rodziny kiedykolwiek się połączyły? Czy w wioskach, z których tak wielu mieszkańców wyruszało za Ocean, migracje te są pamiętane, czy przeciwnie – zostały zapomniane, a jeśli tak, to dlaczego? Czy masowe wyjazdy do Ameryk były odosobnionym zjawiskiem, czy też wpisują się w szersze procesy mobilności? W 13 reportażach antropologicznych poszukujemy odpowiedzi na te pytania.