prof. UAM dr hab. Danuta Penkala-Gawęcka
profesorka emerytowana, Zakład Antropologii Kulturowej
Pokój: 2.26
Telefon:
E-mail: danagaw@amu.edu.pl
Dyżury:
Antropologia medyczna: zagadnienia teoretyczne i metodologiczne; geneza i rozwój antropologii medycznej i etnomedycyny; interdyscyplinarne powiązania antropologii medycznej; antropologia psychiatryczna; polskie badania etnologiczne nad medycyną ludową i komplementarną, pluralizm medyczny; globalizacja i glokalizacja medycyny azjatyckiej w Europie i USA; medycyna komplementarna i alternatywna w Polsce i w świecie; społeczno-kulturowe konsekwencje rozwoju genetyki i biotechnologii medycznych.
Etnologia i antropologia Azji Środkowej (szczególnie Kazachstan, Kirgistan, Afganistan): pluralizm medyczny; medycyna komplementarna i alternatywna; medycyna tradycyjna a biomedycyna; strategie i praktyki zdrowotne w życiu codziennym; islam w Azji Środkowej; szamanizm i uzdrawianie duchowe, jego związki z islamem; rola kobiet w medycynie tradycyjnej i komplementarnej oraz w życiu religijnym; pokrewieństwo, małżeństwo i rodzina; obrzędowość. Antropologia pokrewieństwa: zagadnienia teoretyczne; historia badań nad pokrewieństwem i współczesne kierunki badań; pokrewieństwo, małżeństwo i rodzina we współczesnym świecie; nowoczesne biotechnologie a problemy pokrewieństwa i rodziny.Shamans, Islam and the State Medical Policy in Post-Soviet Kazakhstan and Kyrgyzstan, w: The Shamaness in Asia. Gender, Religion and the State, red. Davide Torri, Sophie Roche, London-New York: Routledge 2020, ISBN: 9780367279325, 103-132: https://www.routledge.com/The-Shamaness-in-Asia-Gender-Religion-and-the-State/Torri-Roche/p/book/9780367279325
Koronawirus pokazał, że wciąż jesteśmy etnocentryczni [wywiad, rozmawiała Paulina Siegień], „Krytyka Polityczna”, 24 VI 2020; https://krytykapolityczna.pl/nauka/paulina-siegien-danuta-penkala-gawecka-koronawirus-antropologia/
„New Psychiatry” and Traditional Healing in Kyrgyzstan: Attempts to Develop Culturally Sensitive and Community-Based Treatment, “Ethnologia Polona” 40, 2019, p. 187-212. doi: 10.23858/EthP40.2019.011; https://rcin.org.pl/dlibra/publication/116685#structure
A 'Miracle Bed’ and a 'Second Heart’: Technology and Users of Complementary and Alternative Medicine in the Context of Medical Diversity in Post-Soviet Kyrgyzstan, w: Complementary and Alternative Medicine: Knowledge Production and Social Transformation, ed. C. Brosnan, P. Vuolanto, J.-A. Brodin Danell, Pallgrave Macmillan 2018, s. 139-163.
Legitimacy and Authority of Complementary Medicine Practitioners in Post-Soviet Kyrgyzstan. The Role and Use of Tradition, “Rocznik Orientalistyczny” 70: 1, 2017, p. 20-32. http://journals.pan.pl/dlibra/publication/117010/edition/101716/content
Antropologia medyczna w działaniu. Na przykładzie projektu “Cultural Contexts of Health” realizowanego przez Światową Organizację Zdrowia [Medical Anthropology in Action. On the Example of the Project ”Cultural Contexts of Health” Implemented by WHO]. In: Colloquia Anthropologica II, ed. J. Jasionowska, K. Kaniowska, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2017, s. 147-165.
The Role of Women in Health-seeking Strategies and Practices in Post-Soviet Kyrgyzstan. In: The Family in Central Asia. New Perspectives, ed. S. Roche, Islamkundliche Untersuchungen Bd 332, Berlin: Klaus Schwarz Verlag, 2017, p. 184-204.
Risky Encounters with Doctors? Medical Diversity and Health-related Strategies of the Inhabitants of Bishkek, Kyrgyzstan, “Anthropology and Medicine” 23: 2, 2016, s. 135-154. DOI: 10.1080/13648470.2016.1180582.
The Way of the Shaman and the Revival of Spiritual Healing in Post-Soviet Kazakhstan and
Kyrgyzstan, „Shaman. Journal of the International Society for Shamanistic Research” 22: 1-2, 2014, p. 35-59. http://hdl.handle.net/10593/11369
Niepewność, ryzyko, zaufanie. System opieki medycznej i jego reformy w postsowieckim Kirgistanie a strategie zdrowotne mieszkańców Biszkeku [Uncertainty, Risk, and Trust. Reforms of Healthcare System in Post-Soviet Kyrgyzstan and Health-seeking Strategies of the Inhabitants of Bishkek], „Etnografia Polska” 58: 1-2, 2014, p. 135-157. http://rcin.org.pl/Content/59892/WA308_77175_P327_niepewnosc-ryzyko_I.pdf
Mentally Ill or Chosen by Spirits? ’Shamanic Illness’ and the Revival of Kazakh Traditional Medicine in Post-Soviet Kazakhstan, “Central Asian Survey” 32: 1, 2013, p. 37-51. DOI: 10.1080/02634937.2013.771872. http://hdl.handle.net/10593/14276
„Maladies populaires” et médicine complémentaire en Cachoubie, “Ethnologie française” 40: 2, 2010, 295-304. DOI: 10.3917/ethn.102.0295. https://www.cairn.info/revue-ethnologie-francaise-2010-2-page-295.htm
Antropologia medyczna dzisiaj: kontynuacje, nowe nurty, perspektywy badawcze [Medical Anthropology Today: Continuities, New Directions, Research Perspectives]. In: Socjologia i antropologia medycyny w działaniu [Medical Sociology and Medical Anthropology in Action], ed. W. Piątkowski, B. Płonka-Syroka, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum, 2008, p. 219-241.
Medycyna komplementarna w Kazachstanie. Siła tradycji i presja globalizacji [Complementary Medicine in Kazakhstan. The Force of Tradition and Pressure of Globalisation], Seria Etnologia i Antropologia Kulturowa nr 23, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006.
Korean Medicine in Kazakhstan: Ideas, Practices and Patients, „Anthropology and Medicine” 9: 3, 2002, p. 315-336. DOI: 10.1080/13648470216338. https://www.academia.edu/2383152/Korean_medicine_in_Kazakhstan_ideas_practices_and_patients
Wybrańcy duchów, czyli jak zostać szamanem. Na przykładzie ujgurskiej szamanki z Kazachstanu [Chosen by Spirits or How to Become a Shaman. The Example of an Uighur Shaman Woman from Kazakhstan], „Lud” 85, 2001, p. 153-191. http://hdl.handle.net/10593/11368
Medycyna tradycyjna w Afganistanie i jej przeobrażenia [Traditional Medicine in Poland and Its Transformations], Prace Etnologiczne vol. 12, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1988.
Medical Pluralism in Afghanistan: Conflict Between, Coexistence or Integration of Various Medical Systems? In: Poland at the 12th Congress of Anthropological and Ethnological Sciences, ed. S. Szynkiewicz, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, p. 235-247.
Granty badawcze
Zdrowie, choroba i leczenie we współczesnym Kirgistanie. Koncepcje zdrowia i choroby oraz strategie zdrowotne Kirgizów w warunkach miejskiego pluralizmu medycznego (2011-2014), grant własny NCN (kierownik).
Rośliny użyteczne medycznie oraz dzikie rośliny jadalne w kulturze Metysów z prowincji Misiones w Argentynie (2014-2017), grant NCN Preludium – Monika Kujawska (opiekun naukowy).
Ziołolecznictwo w medycynie komplementarnej Polonii argentyńskiej z prowincji Misiones. Studium z zakresu etnobotaniki medycznej (2010-2012), grant promotorski MNiSW (kierownik; wykonawca – Monika Kujawska).
Pluralizm medyczny w społecznościach tubylczych Meksyku. Problemy zdrowia reprodukcyjnego kobiet u Indian Purhépecha (2009-2011), grant promotorski MNiSW (kierownik; wykonawca – Anna Wądołowska).
Badania terenowe
Koncepcje zdrowia i choroby oraz strategie zdrowotne Kirgizów w warunkach miejskiego pluralizmu medycznego – badania terenowe w Biszkeku (Kirgistan) w 2011, 2012 i 2013 r. (grant NCN).
„Choroby ludowe” i medycyna komplementarna na Kaszubach – badania terenowe prowadzone wraz z grupami studenckimi w ramach laboratoriów metodycznych w Brusach (2006) i Stężycy (2007).
Medycyna komplementarna w kontekście pluralizmu medycznego w postsowieckim Kazachstanie – długotrwałe badania terenowe prowadzone w Ałmaty w latach 1995-2000.
Praktyki medycyny komplementarnej w małym miasteczku wielkopolskim – badania prowadzone wraz z grupą studentów podczas praktyk terenowych w Ślesinie i okolicy (1990).
Medycyna tradycyjna w Afganistanie i jej przeobrażenia pod wpływem kontaktów z medycyną zachodnią – badania terenowe prowadzone w środkowym i północnym Afganistanie w 1976 r. w ramach etnologicznej wyprawy naukowo-badawczej Katedry Etnografii UAM do Afganistanu (EWA-76).
Udział w wieloletnich zespołowych badaniach terenowych prowadzonych na terenie Wielkopolski przez pracowników Katedry Etnografii i Zakładu Dialektologii Instytutu Filologii Polskiej UAM – gromadzenie materiałów do Atlasu języka i kultury ludowej Wielkopolski, projekt kierowany przez prof. Zenona Sobierajskiego i prof. Józefa Bursztę (1972-1980).
Przynależność do stowarzyszeń naukowych
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
European Association of Social Anthropologists (EASA)
Arbeitsgemeinschaft Ethnomedizin (AGEM)
European Society for Central Asian Studies (ESCAS)
International Union of Anthropological and Ethnologocal Sciences (IUAES)
Pełnione funkcje
Członkini Komitetu Nauk Etnologicznych PAN w kadencji 2015-2018, 2020-2023
Członkini Komisji Antropologicznej Polskiej Akademii Umiejętności (od 2018)
Kierownik Grupy Badawczej „Antropologia medyczna” w IEiAK UAM (od 2017)
Członkini Zespołu ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia w IEiAK UAM
Członkini Centrum Badań Środkowoazjatyckich UAM
Członkini Komisji do Badania Wschodu Komitetu Nauk Etnologicznych PAN
Redaktorka naczelna czasopisma “Lud” (2007-2016)
Członkini Rady Naukowej czasopisma „Lud” (od 2017)
Członkini Advisory Board czasopisma „Curare. Journal of Medical Anthropology” (od 2012)
Członkini Zespołu Doradców przy projekcie nowej wystawy stałej „Historia roślin psychoaktywnych” w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie (od 2017)
Inne projekty
Zorganizowanie i prowadzenie Grupy Badawczej “Antropologia medyczna” w IEiAK UAM (od 2017), przygotowanie i prowadzenie cyklu seminariów.
Członkostwo w grupie ekspertów w projekcie „Cultural Contexts of Health and Well-Being” (2015-2019) – projekt międzynarodowy realizowany przez World Health Organization, Regional Office for Europe.
http://www.euro.who.int/en/data-and-evidence/cultural-contexts-of-health
Członkostwo w grupie ekspertów w projekcie CREACTIVE – Collaborative REsearch on ACute Traumatic brain Injury in intensiVe care medicine in Europe (2013-2018) – projekt międzynarodowy finansowany przez Komisję Europejską (Siódmy Program Ramowy). http://creactive.marionegri.it/
Uczestnictwo – w charakterze zastępcy redaktora naczelnego – w pracach redakcyjnych nad Słownikiem Etnologicznym (wyd. 1987) przygotowanym w Pracowni Słownika Etnologicznego pod kierunkiem doc. Zofii Staszczak (1980-1985).
Udział w przygotowaniu etnologicznej wyprawy naukowo-badawczej Katedry Etnografii UAM do Afganistanu (1973-1976), uczestnictwo w wyprawie – przeprowadzenie 3-miesięcznych badań terenowych w Afganistanie (1976).
Praca w zespole badawczym przygotowującym Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, pod kierunkiem prof. Zenona Sobierajskiego z Zakładu Dialektologii Instytutu Filologii Polskiej i prof. Józefa Burszty z Katedry Etnografii (1972-1982).
Media
Wypowiedź do artykułu Krzysztofa Katki 59 granulek na skołatane serca, czyli historia 'leku’ reklamowanego przez papieża Franciszka, „Gazeta Wyborcza – Trójmiasto”, 23.11.2013. http://trojmiasto.gazeta.pl/trojmiasto/1,35636,14995574,59_granulek_na_skolatane_serca__czyli_historia__leku_.html?as=2
